W Polsce w 2019 roku zostały wprowadzone Pracownicze Plany Kapitałowe, które mają wspomóc pracowników w oszczędzaniu długoterminowym. Program ten jest wzorowany na brytyjskim odpowiedniku, który w Wielkiej Brytanii funkcjonuje od siedmiu lat pod nazwą Automatic Enrollment Programs.
Tylko co czwarty Polak deklaruje, że systematycznie oszczędza na przyszłą emeryturę. Jednocześnie jedynie 9% naszych rodaków jest zdania, że z dzisiejszych zarobków będą w stanie zapewnić sobie godziwe świadczenie emerytalne. Wśród 15 krajów świata Polska uzyskała niski wskaźnik przygotowania emerytalnego – 5,4 punkta, co plasuje nas na 12. miejscu w rankingu. Najlepiej zorganizowany system emerytalny mają Indie – ich wskaźnik wyniósł 7,8 punkta. Na drugiej pozycji znalazły się Stany Zjednoczone – 6,6 punkta, a zaraz po nich uplasowała się Brazylia – 6,5 punkta. Na podobnym poziomie programy emerytalne są przygotowane w Wielkiej Brytanii (6,2), Chinach (6,2) i Niemczech (6,1). Najniższy wskaźnik dostosowania systemu ubezpieczeniowego dla emerytów ma Japonia – ich wskaźnik wyniósł tylko 4,9 punkta.
W Polsce regularnie oszczędza na emeryturę tylko 25% naszych rodaków, natomiast w skali światowej środki na przyszłość odkłada 39% osób aktywnych zawodowo. Od czasu do czasu na ten cel zbiera 28% Polaków i 24% mieszkańców innych krajów. Za dobrze przygotowanych do emerytury uważa się tylko 8% naszych rodaków, którzy mają spisany plan na przyszłość, natomiast w skali globalnej 16% pracowników deklaruje dobrą strategię emerytalną. Aż 54% Polaków przyznaje, że nie ma żadnego planu na przyszłość.
– W Polsce szacuje się, że do Pracowniczych Planów Kapitałowych przystąpi około 11 mln pracowników. W Wielkiej Brytanii w pierwszych latach funkcjonowania programu oszczędnościowego skorzystała z niego tylko połowa aktywnych zawodowo Brytyjczyków – wyjaśnia ekspert portalu ppk.info.
– Po siedmiu latach działania Automatic Enrollment Programs wielu Anglików przekonało się do tej formy odkładania na emeryturę. Dziś w programie oszczędza większa część tamtejszych pracowników. Brytyjski program różni się od polskiej wersji PPK przede wszystkim wysokością składek, które dziś w Wielkiej Brytanii są na poziomie 8% wynagrodzenia pracowników – dodaje ekspert.
Jak działa brytyjski odpowiednik PPK?
W Wielkiej Brytanii Automatic Enrollment Programs, czyli odpowiednik polskiego PPK, działa od 2012 roku. Obecnie uczestniczy w nim około 10 mln aktywnych zawodowo Brytyjczyków – stanowią oni 87% wszystkich osób objętych programem. Brytyjski system, podobnie jak polski, jest obowiązkowy dla pracodawców i dobrowolny dla pracowników. Mogą oni zrezygnować w każdej chwili z oszczędzania.
Obydwa programy różnią się przede wszystkim wysokością składek. W Wielkiej Brytanii od wprowadzenia systemu oszczędzania stopniowo wzrastała wysokość wpłat. Na początku łączna minimalna składka była ustalona na poziomie 3%, w tym 2% pochodziło z wpłaty pracownika i 1% od pracodawcy. W 2018 roku składka wzrosła do 5%, a w roku 2019, po kolejnej podwyżce, łącznie wynosi 8% (5% od pracownika i 3% od pracodawcy).
Rozważane są dalsze podwyżki składek, ponieważ brytyjski rząd chce doprowadzić do sytuacji, aby wypłata oszczędności z systemu wraz ze świadczeniem powszechnym dała stopę zastąpienia na poziomie 60%. Przy obecnych składkach można liczyć tylko na 40%. Stopa zastąpienia to stosunek wysokości emerytury do ostatniej pensji osoby kończącej aktywność zawodową. W naszym kraju stopa zastąpienia w przypadku emerytur z ZUS utrzymuje się na poziomie 50-60%. Jednak szacuje się, że w przyszłości spadnie do 25-30%.
W Wielkiej Brytanii, podobnie jak w Polsce, samozatrudnieni są wyłączeni z programu. Automatic Enrollment Programs różni się od polskiego polityką inwestycyjną. W Anglii jako domyślny dla programu oszczędnościowego ustalono jeden typ funduszu, w którym udział akcji może sięgać około 60%. Uczestnicy systemu mogą korzystać również z innych funduszy, jednak 97% Brytyjczyków pozostało przy funduszu domyślnym. W Wielkiej Brytanii zgromadzone pieniądze można wypłacić bez podatku, jeśli zaoszczędziliśmy mniej niż 30 000 funtów. Z takiej opcji korzysta 54% angielskich pracowników.
PPK w Polsce
W Polsce PPK dopiero jest wdrażane w największych przedsiębiorstwach zatrudniających więcej niż 250 pracowników. Oszczędności będą gromadzone na prywatnych kontach, a składki mają pochodzić z trzech źródeł: od pracownika, pracodawcy i państwa. Podstawowa składka osoby zatrudnionej została ustalona na 2% wynagrodzenia brutto i dodatkowe 2%. Pracodawca za każdego pracownika może wpłacać 1,5% jego pensji lub zwiększyć składkę o kolejne 2,5%. Uczestnicy otrzymają również wpłatę powitalną od państwa 250 zł, dodatkowo mogą liczyć na dopłaty roczne w wysokości 240 zł.
Wypłata zgromadzonych oszczędności może nastąpić po ukończeniu przez pracownika 60 lat. Jednorazowo może on wtedy pobrać 25% całej sumy, natomiast reszta zostanie podzielona na raty i będzie wypłacana co miesiąc przez minimum 10 lat. Więcej o PPK można przeczytać na stronie https://ppk.info/baza-wiedzy/.
W Wielkiej Brytanii program oszczędzania na emeryturę po kilku latach od wprowadzenia okazał się sukcesem, ponieważ większość Brytyjczyków chętnie w nim uczestniczy. U nas PPK jest dopiero na etapie wdrażania, jednak już widać, że w dużych firmach cieszy się zainteresowaniem. To dobrze rokuje na przyszłość, tym bardziej że za chwilę, z początkiem 2020 roku, program będą musiały wprowadzić mniejsze przedsiębiorstwa.
Znajoma mieszkająca w Anglii mówiła, że u nich program sprawdza się bardzo dobrze, ludzie na początku i się zastanawiali jak to wszystko będzie wyglądało, ale teraz to już jest zupełny luzik. Ludzie pracują, oszczędzają – u nas pewnie za kilka lat też tak będzie wszystko wyglądało.